پیروزی رجب طیب اردوغان در انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه باعث شد خیل مهاجران افغان حاضر در این کشور یک نفس راحت بکشند. سیاست‌های مهاجرستیز کمال قلیچ‌داراوغلو، رقیب اردوغان، در دور دوم انتخابات مهاجران را از احتمال پیروزی او و ادامه این سیاست نگران کرده بود.

صدها هزار مهاجر افغان و تعداد زیادی از سیاستمداران سابق این کشور در حال حاضر در ترکیه زندگی می‌کنند و هزاران افغان نیز با استفاده از سیاست درهای باز اردوغان توانستند حق شهروندی این کشور را به دست آورند و حالا عملا شهروند کشور ترکیه محسوب می‌شوند. برای همه این‌ها، پیروزی قلیچ‌داراوغلو، رهبر حزب جمهوری خلق ترکیه و طرفدار لائیسیته در سیاست این کشور، می‌توانست کابوس باشد.

قلیچ‌داراوغلو در کارزارهای انتخاباتی خود به‌صراحت در مورد موج اسلام‌گرایی و گسترش آن در ترکیه هشدار می‌داد و حضور میلیون‌ها شهروند سوری و افغان در ترکیه را فاجعه‌بار می‌دانست و بخشی از تقصیر بروز بحران سیاسی‌ــ‌اقتصادی در این کشور را به گردن مهاجران می‌انداخت. او در سخنرانی‌هایش رسما اعلام کرد که در صورت پیروزی، مهاجران را به خانه‌هایشان برمی‌گرداند. او در یکی از سخنرانی‌هایش به افغان‌ها که از مسیر ایران به ترکیه می‌آیند، به‌شدت تاخت و گفت آنان را به همان جایی می‌فرستد که از آن آمده‌اند. به همین دلیل اکثر مهاجران افغان که در این کشور حق رای داشتند، به اردوغان رای دادند.

اردوغان در تداوم سیاست احیای خلافت عثمانی، مسلما همچنان در پی گسترش نفوذش بر کشورهای مسلمان منطقه خواهد بود. این مسئله باعث می‌شود رویکردش در قبال افغان‌ها همانند گذشته حسنه باشد. هرچند ترکیه در سال‌های اخیر و زیر فشار بیش از حد اتحادیه اروپا، در سیاست‌های مهاجرتی خود تجدیدنظر کرده و جلو هجوم سیل‌آسای مهاجران به‌خصوص افغان‌ها را گرفته است و در داخل ترکیه نیز روند اخراج مهاجران افغان باجدیت دنبال می‌شود، روحیه پذیرش افغان‌ها فارغ از تنش‌هایی که گهگاه در داخل ترکیه در رابطه با حضور افغان‌ها به وجود می‌آید، این کشور را هنوز هم به مقصد اصلی هزاران مهاجر افغان تبدیل می‌کند.

استقبال طالبان از پیروزی اردوغان

هنوز شمارش آرا در ترکیه به پایان نرسیده بود که پیام تبریک طالبان به رجب طیب اردوغان منتشر شد. ملا حسن آخوند، نخست‌وزیر گروه طالبان، در پیامی، ضمن تبریک به اردوغان، برای او قوت و قدرت بیشتر در منطقه مسئلت کرد و در آخر هم دوستی پایدار مردم ترکیه و افغانستان را یادآور شد.

ترکیه چه قبل از سلطه طالبان و چه در نزدیک به دوسال حکمروایی آنان، برای اعمال نفوذ و ایفای نقش میانجی میان افغان‌ها تلاش زیادی به خرج داد. در سال‌های منتهی به سقوط دولت جمهوریت هم ترکیه تلاشش را بر ایجاد یک دولت ائتلافی با حضور طالبان را تحت عنوان برنامه (پروسه) استانبول متمرکز کرد. در این روند تلاش شد تا در راستای مذاکرات دوحه و توافق صورت‌گرفته، ایجاد یک دولت ائتلافی در افغانستان تحقق یابد. حتی دولت وقت افغانستان هم همراهی خود با پروسه استانبول و احتمال شکل‌گیری یک دولت ائتلافی را اعلام کرده بود. اما تلاش‌های ترکیه برای نفوذ بیشتر در امور افغانستان به مذاق کشورهای منطقه چندان خوش نیامد؛ به‌خصوص برای ایران و قطر که احساس می‌کردند در صورت تقویت جایگاه استانبول، نقش آنان تضعیف می‌شود. به همین دلیل مهم‌ترین نشست این روند در استانبول را که قرار بود در آن درباره مسئله شکل‌گیری دولت آینده در افغانستان توافق حاصل شود، تخریب کردند و این نشست برگزار نشد. با این حال دولت اردوغان همچنان در پی اعمال نفوذ در افغانستان پساطالبان بود.

با خروج ناتو از افغانستان، نیاز به وجود کانال ارتباطی میان کشورهای غربی و مردم افغانستان و خود طالبان باعث شد ترکیه درخواست اداره فرودگاه بین‌المللی کابل را به طالبان پیشنهاد دهد. این درخواست با استقبال کشورهای غربی هم مواجه شد اما با اینکه روابط طالبان با ترکیه در بهترین وضعیت خود بود، طالبان اداره فرودگاه را به ترک‌ها واگذار نکردند و در عوض، امارات متحده عربی مسئولیت فرودگاه کابل را برعهده گرفت. با این حال ترکیه همچنان روابط خود را با گروه طالبان حفظ کرد.

دولت اردوغان با اینکه طالبان را به رسمیت نشناخته، برای نشان دادن حسن نیت خود، بخش‌های از سفارت و کنسولگری افغانستان در استانبول را در اختیار افراد وابسته به طالبان گذاشته است. از طرفی ترکیه پذیرای جمع کثیری از سیاستمداران و رهبران سیاسی سابق افغانستان است. این مسئله می‌توانست برای طالبان ناخوشایند باشد اما با توجه به اینکه ترکیه این رهبران سیاسی را که هنوز، حداقل روی کاغذ، سودای مبارزه با طالبان را در سر دارند، در حالت انفعال نگه داشته، برای طالبان قابل‌قبول است. از سوی دیگر حضور جمع بزرگی از این چهره‌های سیاسی سابق افغانستان باعث شده است طالبان بتوانند به‌راحتی با آنان در ارتباط باشند و برای بازگشتشان به افغانستان لابی کنند.

پیروزی اردوغان یک بار دیگر تداوم اسلام‌گرایی در این کشور با اکثریت مسلمان را تضمین کرد. چیزی که برای اکثر افغان‌ها مطلوب است. طالبان که خود درصدد ایجاد نظامی اسلامی با سلطه شریعت‌اند، بیشتر از هرکس از پیروزی اردوغان خرسندند و هنوز افغان‌های زیادی‌اند که با سودای بازگشت خلافت عثمانی حس همزادپنداری دارند.

در کنار آن، ترکیه سال‌های طولانی است که با افغانستان رابطه خوبی داشته است. طی ۲۰ سال حضور ناتو که به حضور نظامی ترکیه در چارچوب این سازمان در افغانستان نیز مشروعیت می‌داد، طالبان علیه نظامیان ترک کمترین تعرض را صورت دادند و نظامیان ترک در گوشه‌کنار افغانستان بی‌پرواتر از بقیه سربازان ناتو در گردش و رفت‌وآمد بودند.

به همین دلیل است که حساب کاربران افغان در رسانه‌های اجتماعی از یکشنبه شب تاکنون مملو از پیام‌های تبریک به مناسبت پیروزی اردوغان در انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه است.